×

وجوب التعاون على البر والتقوى (كردي)

إعداد: شێخ عه‌بدولعه‌زیز بن باز

الوصف

مقالة باللغة الكردية، فيها بيان لأهمية التعاون على البر والتقوى، وأن هذا التعاون هو تحقيق ما أمر الله به ورسوله قولاً وعملاً واعتقادًا، وترك ما حرم الله ورسوله قولاً وعملاً واعتقادًا، وكل إنسان محتاج إلى هذا التعاون، حيث تحصل له السعادة العاجلة والآجلة بهذا التعاون والنجاة في الدنيا والآخرة والسلامة من جميع أنواع الهلاك والفساد.

تنزيل الكتاب

ثيَويستى هاوكارى كردنى يةكترى لةسةر ضاكةو لةخوا ترسان

 وجوب التعاون على البر والتقوى

< كردي >

شێخ عبدالعزيز بن عبدالله بن باز

الشيخ عبدالعزيز بن عبدالله بن باز

—™

وه‌رگێڕانی: كاروان ڕه‌شید محی الدین

پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عزیز

الترجمة: كاروان رشيد محي الدين

المراجعة: بشتيوان صابر عزيز

ثيَويستى هاوكارى كردنى يةكترى لةسةر ضاكةو لةخوا ترسان

الحمد لله، والصلاة والسلام على رسول الله محمد d وآله وأصحابه ومن اهتدى بهداه...

سوثاسى خواى ثةروةردطار دةكةم لةسةر ئةو منةتةى رِذاندى بةسةرمدا سةبارةت بةشادبونم بةبراكانم لةسةر بنةماى هاوكاريكردنى يةكترى لةسةر ضاكةو تةقواو ئاموَذطارى لةسةر شويَن كةوتنى هةق و ثةيوةست بون ثيَوةى. سوثاسى زانكؤى "محمد بن سعود" ى ئيسلامى دةكةم بةوةى بانطهيَشتيان كردم و بةم وتارة بةشداريم كرد.

وة سوثاسى براى بةرِيَزم "شيَخ محمد بن عبدالرزاق الدرويش" دةكةم كة بانطهيَشتى كردم، داوا لة خواى ثةروةردطار دةكةم فةرِو بةرةكةت بخاتة كؤششى هةموانةوةو بةيةك طةيشتنيَكى ثيروَزبيَت و سودبةخش بيَت بوَ هةموومان و، يارمةتيمان بدات بؤ طوىَ رِايةلَى كردنى فةرمايشتةكانى و دةست طرتن بة ئاينةكةيةوة . ثاشان ناونيشانى ئةو بابةتةى دةمةويَت ثيَشكةشتانى بكةم بريتيية لة هاوكاريكردنى يةكترى لةسةر ضاكةو تةقواى خوا، ئةمةش وشةيةكةو هةموو شتيَكى ضاك دةطريَتةوة، ئيَوةش "سوثاس بؤ خوا" لةو كةسانةن كة طرنطى ثيَ دةدن و بة كردار هةولَ بوَ بةرجةستةكردنى ئةو ئامانجة دةدةن، خواى ثةروةردطاريش فةرمانى بةبةندةكانى كردوة كة لةسةر ضاكةو تةقوا هاوكارى يةكترى بكةن و رِيَطرييان لىَ دةكات هاوكارى يةكترى بكةن لةسةر تاوان و دوذمنايةتى، وةك دةفةرموويَت: ﭽ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶﯷ ﯸ ﯹﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾﭼ المائدة: ٢.([1]).

لةسةر هةموو موسلَمانيَكى ثياو و ئافرةت ثيَويستة لةم ثيَناوةدا هةولَ و كوَشش بكات، ضونكة ئةمة بةيارمةتى خواى ثةروةردطار ضاك كردنى كوَمةلَطاو هاوكارى كردنة لةسةر خيَرو ضاكةو، لة شةرِو خراثة دوريان دةخاتةوةو، وةهايان لىَ دةكات هةست بةليَثرسراويةتى بكةن، بةم هوَيةوة هةركات ثيَويستى كرد هةمويان لة ئاستيَكدا دةوةستن، سةبارةت بةم واتاية ضةندين بةلَطة لة قورئان وسوننةتدا هاتون، وةك ثةروةردطار دةفةرموويَت: ﭽ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠﭼ العصر:.([2]).

ئةم سورةتة ثيرؤزة لةطةلَ ئةوةى زؤر كورتة بةلاَم لة ناوةروَكيدا طةلىَ واتاو ماناى طةورة دةبةخشيَت: ئامؤذطارى موسلَمانان دةكات بةئاينى رِاست كة بريتيية لة هاوكارى لةسةر بنةماى ضاكةو تةقوا، وة كةسة شادومان و دلَخوَشةكان لة هةموو كات و سةردةميَكدا ئةوانةن ئةو سيفةتانة لة خوَياندا بةرجةستة دةكةن كة لة سورةتةكةدا ئاماذةيان ثيَ كراوة، ئةم جؤرة كةسانةش لة هةموو جؤرةكانى زيان رِزطاريان بووة.

لةسةر هةموو موسلَمانيَك ثيَويستة ئةم سيفةتانة لةخوَيدا بةرجةستة بكات و خةلَكيان بوَ بانط بكات، ئةوانيش بريتين لة باوةرِهيَنان بةخواو ثيَغةمبةرى خوا d، باوةرِيَكى رِاستطوَيانة كة هةموو جوَرة ئيخلاَسيَك لةخوَ بطريَت لة ثةرستنى ثةروةردطارو بةرِاست زانينى ئةو هةوالاَنةى خوا باسى كردون، باوةرِيَك كة شاهيدى بدات لةسةر تاك و تةنهايى خواو، لةسةر ثيَغةمبةرايةتى ثيَغةمبةرى خواو d بةرِاست زانينى هةموو ئةو هةوالاَنةش كة ئةو بوَمانى باس كردوة، ئةو باوةرِةى باسى دةكةين كردةوةى ضاكيش لةخوَ دةطريَت، ضونكة بةبرِواى ئةهلى سوننةو جةماعة باوةرِ بريتيية لة وتنى بةزمان و جيَبةجيَكردنى بةئةندامةكانى لةش، بةطوىَ رِايةلَى فةرمانةكانى خواو ثيَغةمبةر d زياد دةكات و بة ثيَضةوانةشةوة بةرةو كزى و لاوازى دةرِوات، باوةرِى رِاست و دروست وتةى زمان و كردةوةى دلَ و جةستة لةخوَ دةطريَت، هةرضى كردةوةى دلَة ثةيوةستة بة خوَشويستن و دلَسؤزى و ترس و ئوميَدو شةوق بوَ خواى ثةروةردطارو خوَشويستنى خيَرو ضاكة بوَ موسلَمانان وةك نزاكردن بوَيان، ئةنجامدانى كردةوةى ضاك بةئةندامةكانى جةستةش بريتيية لة وتةو كردار ئةمةش بة طويَرِايةلَى زياد دةكات و بةسةرثيَضيش كةم دةكات وةك ثيَشتر تيشكمان خستة سةر.

هةروةك باوةرِ بةشى سيَيةمى سورةتةكةش لةخوَ دةطريَت كة بريتيية لة ئاموَذطارى كردن لةسةر هةق و رِاستى، ئةمةش دةضيَتة ضوارضيَوةى باوةرِو كردةوةى ضاكةوة، بةلاَم خواى ثةروةردطار وةك بةئاطاهيَنانةوةى ئيَمةو لةبةر طرنطى باسةكة بة تةنها باسى ئةمةى كردوة، ضونكة ئاموَذطارى كردن لةسةر شويَنكةوتنى رِاستى، هاوكارى كردنى يةكتريية لةسةر ضاكةو تةقواو ئاموَذطارى كردن لةبةر خواى طةورةو، رِيَنمايى كردنى بةندةكانى خوا بوَ ئةو شتانةى كة سوديان ثيَ دةطةيةنن و رِيَطرييان لىَ بكةين لة ئةنجامدانى كردةوة زيان بةخشةكان، بةشى ضوارةمى سورةتةكة دةضيَتة ضوارضيَوةى باوةرِةوة كة ئةويش بريتيية لة ئامؤذطارى كردن لةسةر ئارامطرى. ئةم سورةتة ثيرؤزة هةموو جوَرةكانى خيَرو هوَكارةكانى شادومانى لةخؤى كؤكردوةتةوة، هاوكاريكردنى يةكترى لةسةر ضاكةو تةقواو بةرجةستةكردنى واتاى باوةرِة بةشيَوةى طوفتارو كردارو بيروباوةرِ، ضاكةو تةقواى خوا لةكاتى نزيكبونةوةياندا ئاماذةن بوَ جيَبةجيَكردنى فةرِيزةكان و وازهيَنان لة قةدةغةكراوةكان، ضاكة: بريتيية لة جيَبةجيَكردنى فةرِيزةكان و ئةنجامدانى خيَرو ضاكةو بةرجةستةكردنى، تةقواش: وازهيَنان و دووركةوتنةوةية لة شتة خراث و قةدةغةكراوةكان، وةك خوا دةفةرموويَت: ﭽ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿﮀ ﮁ ﮂ ﮃﮄ ﮅ ﮆ ﮇﭼ البقرة: ١٧٧. واتة: {بةلَكو ضاكة ئةوةية مرؤظ برِواى ببيَت بةخواو بة رِؤذى دوايى و فريشتةكان و كتيَبةكان و ثيَغةمبةران، وة دارايى خؤي ببةخشيَت لةطةلَ ئةوةى كة خؤشى دةويَت بة خزمان و هةتيوان و بيَ نةوايان و "هةذاران" رِيَبوارانى كةم دةست و سوالَكةران و لة رِيَى ئازاد كردنى كؤيلةكاندا، وة نويَذى بة ضاكى ئةنجام دابيَت و زةكاتى دابيَت، وة ثةيمان بةجيَهيَنةران كاتيَك كة ثةيمانيان دابيَت و، خؤرِاطران لةكاتى تةنطدةستى و نةخؤشى و لةكاتى جةنطدا، ئا ئةوانةن كة رِاستيان كرد وة هةر ئةوانةن ثاريَزكاران.} خوا لة شويَنيَكى ديكةدا دةفةرموويَت: ﭽﯠ ﯡ ﯢ ﯣﭼ البقرة: ١٨٩. واتة: {بةلَكو ضاكة ئةوةية ئةو كةسة ثاريَزكارو لةخوا ترس بيَت} وةهاوكارى كردنى يةكترى لةسةر ضاكةو تةقواى خوا هاوكاريية لةسةر بةرجةستةكردنى فةرمانةكانى خواو ثيَغةمبةر d لة طوفتارو كردارو بيروباوةرِداو، وازهيَنانة لة هةموو ئةو شتانةى كة ثةروةردطار قةدةغةى كردون لةكردارو طوفتارو بيروباوةرِدا، بة دلَنياييةوة هةموو مروَظيَكى باوةرِدار ثياو بيَت يان ئافرةت ثيَويستى بةم هاوكاريية هةيةو، بةو هاوكاريية هةموو دلَخوَشي و شادوماني و رِزطاربونيَكى دونيايى و دوارِوَذى دةست دةكةويَت و لة هةموو جؤرةكانى لةناوضون و خراثةيةك ثاريَزراو دةبيَت، لةبةرئةوة رِاستطؤيى و دلَسؤزى مرؤظ بة قازانج بوَى دةطةرِيَتةوة، بةثيَضةوانةوة هةر جؤرة نةرمى نواندنيَك خةسارةتمةندى بةدوادا ديَت.

دةبيَت ئاماذة بةوة بكةين هةركةس ئةو ضوار فةرمانةى باسمان كردن بةشيَوةيةكى كردارى و دروست ئةنجام نةدات ئةوا هةموو خيَرو ضاكةيةكى لةدةست ضوة، هةركةسيش يةك لةوانة لةدةست بدات ئةوة بة ئةندازةى ئةوة ضاكةى لة دةست دةضيَت. لاى كةس شاراوة نية ئةهلى عيلم ثيَشترن لة خةلَكى سةبارةت بة بةرجةستةكردنى ئةو ضوار فةرمانةى خواى طةورة، ئةمةش بة هاوكاريكردنى يةكترى لةسةر ضاكةو تةقوا دةبيَت و، لة باوةرِيَكى دروست و دلَسوَزى و ئارامطرييةوة سةرضاوة دةطريَت، ضونكة خةلَكى بةشيَوةيةكى طشتى لة سةرةتادا تواناى جيَبةجيَكردنى ئةم شتانةيان نية ئةمةش دةطةرِيَتةوة بوَ نةشارةزاييان، ئةوان تواناى جيَبةجيَكردنى شتة ئاسانةكانيان هةية ئةوةش ثةيوةستة بةئاستى شارةزاييانةوة، بةلاَم بةثيَضةوانةوة ئةهلى عيلم تواناو ليَهاتويي زياتريان لة هةموان هةية، زاناكان هةتا رِيَذةى زانستيان بةخواو ثيَغةمبةرو d ئاينى ئيسلام زياتربيَت ئةرك و بةرثرسياريةتييان زياتر دةبيَت ، هاوثةيوةست بةمة دةفةرموويَت: ﭽﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢﮣ ﮤ ﮥ ﮦﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫﭼ التوبة: ٧١.([3]).

بةو شيَوةية هةنديَكيان دةبنة ثشتيوانى هةنديَكى ديكةيان و ئاموَذطاري و هاوكارى يةكترى دةكةن لةسةر ضاكةو تةقواى خواو ئاموَذطارى يةكدى دةكةن بوَ شويَنكةوتنى هةق و ئارامطرى و خؤثاراستن لة هةموو ئةو شتانةى كة دذو ثيَضةوانةن لةطةلَ ئةم فةرمانانةداو لاوازيان دةكةن.

مروَظى باوةرِدار ثشتيوانى خوشك و برا باوةرِدارةكانيةتى، ئافرةتى باوةرِداريش بةهةمان شيَوة ثشتيوانى خوشك و برا باوةرِدارةكانيةتى، ئةمةش ئةركى سةرشانى هةموانة، لةسةر موسلَمان ثيَويستة بةضاكة ئاموَذطارى براكةى بكات و هوَشدارى بداتىَ لة هةموو شةرِو خراثةيةك و ئاطاى ليَى بيَت، بةو شيَوةية خاوةن مافي تؤ بةرامبةر براكةت بةرجةستة دةبيَت و هاوكارى دةكةيت لةسةر خيَرو ضاكةو تةقواى خواو ئامؤذطارى كردنى لة هةموو ئةو شتانةى كة دةزانيت خيَرو ضاكةى ئةوى تيَدايةو، رِقت لةشتة خراثةكانيشى دةبيَتةوةو لةسةر ئةنجامدانى خيَرو ضاكةو وازهيَنان لة خراثة هاوكارى دةكةيت و، بةئةنجامدانى خيَرو ضاكة دلَخؤش دةبيت و بةثيَضةوانةشةوة كاتيَك دةكةويَتة ناو شةرِو خراثةوة دلَطران دةبيت ضونكة ئةو براى تؤية لة ئايندا، هةر لةبةرئةوةية ثيَغةمبةرى خوا d دةفةرموويَت: {لا يؤمن أحدكم حتى يحب لأخيه ما يحب لنفسه}([4]). واتة: باوةرِى هيض كةسيَكتان تةواو نية، هةتا ئةوةى بؤ خؤى ثيَى خؤشة بؤ براكةيشى ثيَى خؤش بيَت. هةروةها لةفةرمودةيةكى ديكةشدا d دةفةرموويَت: {المؤمن للمؤمن كالبنيان يشد بعضه بعضا}([5]). وشبك بين أصابعه. هةروةها d دةفةرموويَت: {مثل المؤمنين في توادهم وتراحمهم وتعاطفهم كمثل الجسد: إذا اشتكى منه عضو تداعى له سائر الجسد بالسهر والحمى}([6]).

ئةم سىَ فةرمودة ثيرؤزةو واتاكانيان ويَنةى طةورةمان نيشان دةدةن دةربارةى ئةركى دةربرِينى خؤشةويستى بؤ براكةت لة هةموو خيَرو ضاكةيةكداو، دلَطرانيت سةبارةت بةهةموو شةرِو خراثةيةك كة رِووبةرِووى دةبيَتةوة، ضونكة هةردوكتان ثشتيوانى يةكترن، وةك خوا دةفةرموويَت: ﭽﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕﭼ.

هةروةك لةم فةرموودةيةدا كة "تميم الداري" دةيطيَرِيَتةوة ثيَغةمبةرى خوا d فةرمويةتى: {الدين النصيحة))، قيل: لمن يا رسول الله؟ قال: ((لله ولكتابه ولرسوله ولأئمة المسلمين وعامتهم}([7]). لةم فةرموودة ثيرؤزةدا ثيَغةمبةرى خوا d هةوالَى ئةوةمان دةداتىَ كة ئاين هةمووى ئامؤذطاريية، ئاموَذطاريش: بريتيية لة دلَسؤزى نواندن لة هةموو شتيَكداو بةشيَوةيةك نابيَت هيض جؤرة فيَلَ و نا ثاكييةكى تيَدا ئةنجام بدةيت، موسلَمان لةبةر زؤر خوَشويستنى بةردةوام ئامؤذطارى براكةى دةكات بوَ هةموو شتيَكى باش و سودبةخش و هيض فيَلَيَك لة براكةى ناكات. دةربارةى ئةمة عةرةب دةلَيَت: "ذهب ناصح". واتة: ئالَتونيَكى ثاك و دوور لة هةموو فيَلَ و تةزوير كردنيَك، هةروةها دةلَيَن: "عسل ناصح". واتة: هةنطوينيَكى ثوخت و دوور لة فيَلَ و غةش و شةمع تيَكةلَ كردن. وة لة فةرمودةكةى "جرير بن عبدالله البجلى" دا هاتوةو دةفةرموويَت: {بايعت النبي d على إقامة الصلاة وإيتاء الزكاة والنصح لكل مسلم}([8]).

واتة: ثةيمانم لةطةلَ ثيَغةمبةرى خوا d بةست لةسةر بةرثا كردنى نويَذو دانى زةكاتى مالَةكةم و ئامؤذطارى هةموو موسلَمانيَك بكةم.

لةسةر زانايان و ئةهلى عيلم ثيَويستة بة ضاكى دةرك بة ماناى ئةم فةرمودةية بكةن و جياواز لة خةلَكى تر كار بة فةرمودةكة بكةن، ئةمةش دةطةرِيَتةوة بؤ زانست و فةزلَ و تايبةتمةندى ئةوان وةك جيَنشينى ثيَغةمبةران لة رِونكردنةوةى رِاستى و بانط كردنى خةلَكى بوَ لاى خواى طةورةو ثةرستنى، ضونكة ئةو كةسانةى دةزانن و ئةوانةشى كة نازانن ضون يةك نين، وةك خوا دةفةرموويَت: ﭽ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿﭼ الزمر: ٩.

واتة: {ئةى (k) بلَىَ ئايا ئةوانةى دةزانن يةكسانن لةطةلَ ئةوانةى كة نازانن، بةرِاستى تةنها خاوةنانى ذيري ئامؤذطارى وةردةطرن.} بةدلَنياييةوة باشترين كةسانى ناو مرؤظةكان شياوى ئةوة بن ئامؤذطارى خةلَك بكةن ثيَغةمبةرانن، ثاش ئةوانيش زانايان ديَن، كة جيَطرةوةى ثيَغةمبةرانن بة ئارِاستةى ئامؤذطارى كردن و بانط كردنى خةلَكى بوَ خيَرو ضاكةو ئارام طرتن لةسةر ئةو ئةشكةنجةو ئازارةى لةثيَناو خوادا دوضارى دةبن. بيرمان نةضيَت فةرمان كردن بة ضاكةو رِيَطرى كردن لة خراثة دةضيَتة ضوارضيَوةى ئامؤذطارييةوة، دةربارةى ئةمة خوا دةفةرموويَت: ﭽﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛﭼ . وة بانط كردنى خةلَكى بؤ كارى ضاكةو رِيَنمايي كردنيان و، فيَركردنى كةسانى نةزان و، رِيَنمايى كردن و ئارِاستةكردنى طومرِا بؤ سةر رِيَطاى ثاداشت هةر دةضنة ئةو ضوارضيَوةيةوة، وةك دةفةرموويَت: ﭽ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﭼ فصلت: ٣٣.

واتة: {كىَ ووتةى ضاكترو بةجيَترة لةو كةسةى "خةلَك" بؤ لاى خوا بانط دةكات و كارى ضاكة دةكات و دةلَىَ بيَطومان من لة ثيَرِى موسلَمانانم.}

بةدلَنياييةوة هيض كةس ووتةى ضاكترو باشتر نية لةو كةسةى خةلَك بؤ لاى خوا بانط دةكات و ئةوةش سةرةتا بةكردار لةخؤدا جيَبةجىَ دةكات، وةك دةفةرموويَت: ﭽﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛﯜ ﯝ ﯞ ﯟﭼ النحل: ١٢٥.([9]).

خواى طةورة لة شويَنيَكى ديكةشدا ئةوة رِون دةكاتةوة كة ثيَويستة كةسى بانطخواز شارةزاى زانستى شةرعى بيَت، ئةمةش لةثيَناو ئةوةداية هةتا بةبىَ عيلم خوَيى و خةلَكى دوضارى زيان و طومرِابون نةكات، وةك دةفةرموويَت: ﭽ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅﮆ ﮇ ﮈﭼ يوسف: ١٠٨.([10]). لةسةر كةسى بانطخواز ثيَويستة بةبةرضاو رِؤشنييةوة خةلَكى بةرةو لاى خواى ثةروةردطار بانط بكات لةوةى كة داواى جيَبةجيَكردنى دةكات و ئةوةش كة لة خةلَكى قةدةغة دةكات، دةبيَت بةوريايي و زانست و ضاوكراوةييةوة برِيار بدات، هةروةك ثيَغةمبةرى خوا d رِونى دةكاتةوة بةوةى ئةو بانطخوازةى خةلَك بؤ لاى خوا بانط دةكات، هاوشيَوةى ئةو كةسةى كة لةسةر دةستيدا هيدايةتى وةرطرتوة ثاداشتى بؤ هةية، ئةمةش ثاداشتيَكى طةلىَ طةورةية، وةك ثيَغةمبةرى خوا d دةفةرموويَت: ((من دل على خير له مثل أجر فاعله))([11]). واتة: هةركةس ضاكةيةك نيشانى يةكيَكى تر بدات، هاوشيَوةى ئةو كةسة ثاداشتى بؤ هةية.

لة فةرمودةيةكى ديكةدا خؤشةويست d دةفةرموويَت: {من دعا الى الهدى له من الأجر مثل أجور من تبعه لا ينقص ذلك من أجورهم شيئا، ومن دعا الى الضلالة كان عليه من الأثم مثل آثام من تبعه لا ينقص ذلك من آثامهم شيئا}([12]). واتة: هةركةسيَك خةلَكى بؤ رِيَطاى هيدايةت رِيَنمونى بكات، ئةوة هاوشيَوةى ئةو كةسانة ثاداشتى بؤ هةية كة شويَنى دةكةون، بيَ ئةوةى لة ثاداشتةكةى ئةوان كةم بكاتةوة، هةر كةسيَكيش خةلَكى بؤ طومرِايي بانط بكات، ئةوة هاوشيَوةى ئةو كةسانةى تاوانةكة ئةنجام دةدةن و شويَنى دةكةون تاوان بؤ ئةميش دةنوسريَت، بةبيَ ئةوةى لة تاوانى ئةوان كةم بكات. هةروةها لة سةحيحى بوخارى و موسليمداو لة سةهلى كورِى سةعدةوة طيَرِدراوةتةوة لة كاتيَكدا ثيَغةمبةر d عةلى كورِى ئةبوتالَيبى رِةوانةى خةيبةر كرد ثيَى فةرموو: {أدعهم الى الاسلام وأخبرهم بما يجب عليهم من حق الله تعالى فيه))، ثاشان ثيَى فةرموو: ((فوالله لأن يهدى بك رجلا واحدا خير لك من حمر النعم}([13]).

واتة: بةرةو ئاينى ئيسلام بانطيان بكةو هةوالَيان بدةرىَ بةوةى كة لةسةريان واجبة لة ئاست ئاينى خوادا، ثاشان ثيَى فةرموو: سويَند بةخوا ئةطةر كةسيَك بةبؤنةى تؤوة هيدايةت وةربطريَت، ئةوة باشترة بؤ تؤ لة وشترى سورى باركراو. ئةمةش ثاداشت و ضاكةيةكى طةورةية، بةو واتايةى ئةمة باشترة لة هةموو دونيا، بةدلَنياييةوة طةلة وشترى سور لةلاى عةرةب بايةخيَكى طةورةى هةيةو بةباشترينى سامانى خوَيانى دةزانن، لةبةرئةوةية ثيَغةمبةرى خوا d نمونةى لةسةر هيَناوةتةوة.

ئيَوةش ئةى براو رِوَلَةكانم زوَر ثيَويستيتان بة دلَسؤزى و ئيخلاَس هةيةو ثيَويستة ضالاكي بةردةوامتان هةبيَت و سةبارةت بةو دةقانةى كة ئاماذةمان ثيَيان كرد دةبيَت ئارامطربن، لةطةلَ رِاستطؤيى و طةرِان بةدواى خيَرو ضاكةدا، هةروةها طرنطيدان بة مامةلَة كردنيَكى ضاك و طونجاو و خوَ بةكةم زانين و خوَ ئامادةكردن سةبارةت بةوةى خودى بانطخوازةكة مةترسييةكى زؤرى لةسةرة، ضونكة ئةو خةلَكى بؤ لاى خواى طةورة بانط دةكات و خيَرو ضاكة بلاَو دةكاتةوةو، ئامؤذطارى خةلَكى دةكات و لةسةر ئةنجامدانى ضاكةو تةقوا هاوكارييان دةكات، ئةمة هاوكاتة لةطةلَ خوَ بةكةم زانين و دوركةوتنةوةى لةهةر جؤرة خوَ بةطةورة زانين و سةرسورِمان بون بةخود، نابيَت بة سةرسورِمانةوة سةيرى خوَى بكات و بةلَكو دةبيَت بةردةوام ضاوى لةسةر خوَي بيَت بة ئارِاستةى خوَثاريَزى لة تاوان، بةردةوام دةبيَت نةفسى خؤى بوَ خيَرو ضاكة هةلَبنيَت و ضاوديَرى بكات لة شةرِو خراثةى دةرون، نابيَت بانطخواز منةت بكات و سةبارةت بةخوَي دوضارى سةرسورِمانى ببيَت و، ناكريَت بةو هوَيةوة دوضارى خوَ بةطةورة زانين بيَت و لةناو خةلَكيدا شانازى بةخوَيةوة بكات، بةلَكو دةبيَت بانطخوازبونى بةبةخشش و منةتى ثةروةردطار بزانيَت، وةك خوا دةفةرموويَت: ﭽ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﭼ الحجرات: ١٧.

واتة: {ئةو كةسانة منةت دةكةن بةسةر توَدا ئةى (k) ضونكة موسلَمان بوون، تؤش بلَىَ منةتى موسلَمان بوونى خؤتان بةسةر مندا مةكةن، بةلَكو خوا منةت دةكات بةسةر ئيَوةدا ضونكة رِيَنمونى كردوون بؤ باوةرِهيَنان، ئةطةر ئيَوة رِاستطؤن كة "باوةرِدارن".}

هاوكارى كردنى يةكترى لةسةر ضاكةوتةقوا بةشيَكى بريتيية لة بانطكردنى خةلَكى بوَ خيَرو ضاكةو هاوكارى كردنى و بةئاطابون لة خراثةو هاوكارى نةكردن لةطةلَ ئةهلةكةيدا، نابيَت يارمةتى براكةت لةسةر شتيَك بدةيت كة ثةروةردطار تورِة بكات، هةروةك نابيَت لةسةر هيض جؤرة سةرثيَضييةكى ثةروةردطار هاوكارى بكةيت، بةلَكو ثيَويستة ئاموَذطارى بكةيت و لة خراثةى ئةو تاوانةى ئةنجامى دةدات هؤشدارى بدةيتىَ، ئةمةش لة ضاكةو تةقواى خواوة سةرضاوة دةطريَت.

ئةطةريش لةسةر ئةنجامدانى تاوان ئاسانكاريت بؤ كردو هاوكارى بويت، ئةوة تؤ لةو كةسانةيت كة لةسةر تاوان و دوذمنايةتى هاوكار بويت، ئيدى ضونيةكة لةوةى ئايا سةرثيَضييةكة طوفتاريية يان كرداريية، وةك كةمتةرخةمى كردن لة نويَذ يان بة زةكات يان بة رِوَذو و حةج و ياخود بة هاوكارى كردنى لة ئازاردانى دلَى دايك و باوك و ياخود يةكيَكيان، يان هاوكارى كردنى لة ثضرِاندنى ثةيوةندى خزمايةتى و ياخود بةتاشينى رِيش يان بةبةردانةوةو شؤرِكردنةوةى جل و بةرط و دروَكردن و غةيبةت و نةميمةو قسةوتن و نةفرةت كردن و.. جطة لةمانةش هةموو تاوانة كردارى و طوفتارييةكانى تر، ئةمةش وةك ثةيرِةوكردنى وتةى خوا كة دةفةرموويَت: ﭽ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶﯷ ﯸ ﯹﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﭼ المائدة: ٢.([14]).

بيرمان نةضيَت هةموو جوَرة سةرثيَضييةك دةضيَتة ضوارضيَوةى تاوانةوة.بةلاَم دوذمنايةتى كردن ئةوة دةست دريَذيية بوَ سةر سنورى خواى ثةروةردطارو سنورشكاندنى خةلَكة يان سنورشكيَنيية دةربارةى ئةو فةرزانةى ثةروةردطار دايناون، ئيدى ضونيةكة بةزيادكردن ليَيان بيَت ياخود بةكةمكردنةوة. هةموو جؤرة بيدعةو زيادكردنيَك لةئايندا دوذمنايةتيية؟ضونكة شتيَكى زيادةية لةوةى ثةروةردطار لةناو ئةم ئاينةدا بوَى داناوين، لةبةرئةوةية كة بيدعةضى بة كةسى سنورشكيَن ناودةبريَت، هةروةها وازهيَنان لةو شةرعةى خوا دايناوةو لةلاى ئةوةوة دابةزيوة تاوانةو سنورشكاندنى فةرمايشتى ثةروةردطاريشة، هةروةك ئةنجامدانى سةرثيَضى تاوانةو، سنورشكاندنى سةبارةت بةفةرِزةكانى ثةروةردطاريش سنور شكاندنةو، ستةم كردن لة بةندةكانى خوا دوذمنايةتييةو رِيَطرى لىَ كراوةو ئةمةش دةضيَتة ضوارضيَوةى تاوانةوة، وةك دةفةرموويَت: ﭽ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﭼ([15]).

بةواتاى ئةوةى وريابن لةسةرئةنجامى هاوكارى كردن لةسةر تاوان و دوذمنايةتى و وازهيَنان لة هاوكارى لةسةر ضاكةو تةقواى خوا، ضونكة ئةطةر بةو شيَوازةتان كرد ئةوا سةرئةنجامةكةى سزايةكى توند بوَ ئةو كةسة دةبيَت كة سةرثيَضى فةرمانةكة دةكات و قةدةغةكراوةكان ئةنجام دةدات و سنورشكيَنى دةكات. داواكارم لة خواى ثةروةردطار بوَ خاترى ناو و سيفةتة بةرزو جوانةكانى ئيَمةو ئيَوةو سةرجةم موسلَمانان سةركةوتوو بكات بوَ هاوكاريكردنى يةكترى لةسةر كارى ضاكةو تةقواو رِاستطوَيى، بةئوميَدى ئةوةى لة خوَمانةوة دةست ثيَ بكةين؟ ضونكة بانطخوازو فيَرخوازان ثيَشةنط و ثيَشةوان و، لة هةموو كاروباريَكدا ثيَويستة ثيَش هةموان ليَثيَضينةوة لةطةلَ خؤدا بكةن و لةثيَناو هةموو كاريَكى ضاكدا تيَبكؤشن و واز لة هةموو كردةوةيةكى خراث بهيَنن، ئةمةش ثيَويستةو لة بانطةوازو ئامؤذطارى كردنى خةلَكيدا سودى هةيةو زياتر ثةيامةكانى دةضنة دلَى خةلَكةوةو قسةكانى ليَ وةردةطرن و سود لة رِيَنماييةكاني دةبينن سةبارةت بةفةرمان كردن بة ضاكةو رِيَطرى كردن لة خراثة([16]).

([1]) لة ثيَشةوة ئاماذة بة تةفسيرةكةى كراوة.

([2]) لة ثيَشةوة ئاماذة بة تةفسيرةكةى كراوة.

([3]) لة ثيَشةوة ئاماذة بة تةفسيرةكةى كراوة.

([4]) متفق عليه من حديث أنس، أخرجه البخاري: كتاب الايمان، باب من الايمان أن يحب لأخيه ما يحب لنفسه، رقم (13)، ومسلم: كتاب الايمان، باب الدليل على أن من خصال الايمان أن يحب لأخيه المسلم ما يحب لنفسه، رقم (45).

([5]) متفق عليه، سبق تخريجه. لة ثيَشةوة ئاماذة بة ماناكةى كراوة.

([6]) متفق عليه، سبق تخريجه. لة ثيَشةوة ئاماذة بة ماناكةى كراوة.

([7]) سبق تخريجه. لة ثيَشةوة ئاماذة بة ماناكةى كراوة.

([8]) رواه الشيخان، أخرجه البخاري: كتاب الايمان، باب الدين النصيحة، رقم (57)، ومسلم: كتاب الايمان، باب بيان أن الدين النصيحة، رقم (56).

([9]) لةثيَشةوة ئاماذة بة تةفسيرةكةى كراوة.

([10]) لة ثيَشةوة ئاماذة بة تةفسيرةكةى كراوة.

([11]) أخرجه مسلم في صحيحه: كتاب الامارة، باب فضل إعانة الغازي في سبيل الله، رقم (1893).

([12]) رواه مسلم في صحيحه: كتاب العلم، باب من سنة سنة حسنة أو سيئة، رقم (2674).

([13]) أخرجه البخارى: كتاب الجهاد والسير، باب فضل من أسلم على يديه رجل، رقم (3009)، ومسلم: كتاب فضائل الصحابة، باب من فضائل علي بن أبي طالب، رقم (2406).

([14]) لة ثيَشةوة ئاماذة بة تةفسيرةكةى كراوة.

([15]) لة ثيَشةوة ئاماذة بة تةفسيرةكةى كراوة.

([16]) مجموع الفتاوى ومقالات متنوعة (27/188-200)، كة ئةويش وتاريَك بوو شيَخ عبدالعزيز بن عبدالله بن باز لة زانكؤى ئيمام (محمد بن سعود) ى ئيسلامى خويَندييةوة.

معلومات المادة باللغة الأصلية