باوه‌ڕ به‌هه‌ردوو فریشته‌ی (مونكير) و(نه‌كیر)

] kurdish – كوردی – كردي [

حاجی ئومێد چرۆستانی

پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز

2014 - 1435

الإيمان بالملكين منكر ونكير

« باللغة الكردية »

أوميد عمر علي

مراجعة: بشتيوان صابر عزيز

2014 - 1435

باوه‌ڕ به‌هه‌ردوو فریشته‌ی ( مونكير ) و ( نه‌كیر )

(مونكیر) و (نه‌كیر)‌ دوو فریشته‌ن وخوای گه‌وره‌ ڕایسپاردوون به‌پرسیاركردن له‌مردووه‌كان له‌ناو گۆڕه‌كانیاندا، لێره‌دا به‌درێژی باس له‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌ باوه‌ڕبوون به‌و پرسیارانه‌ی ئه‌و دوو فریشته‌یه‌‌ له‌مردووه‌كانی ده‌كه‌ن وئه‌و ڕووداوانه‌ی كه‌ دێت به‌سه‌ریان له‌ناوگۆڕدا به‌شێكه‌ له‌باوه‌ڕ بوون به‌خۆشی وناڕه‌حه‌تیه‌كانی ناوگۆڕ .

فه‌رمووده‌ گه‌لێكیش له‌م باره‌یه‌وه‌ به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر وه‌صف وكاروفه‌رمانی ئه‌م دوو فریشته‌یه و پرسیاره‌كانیان كه‌ ئاڕاسته‌ی مردووه‌كانی ده‌كه‌ن پاش شاردنه‌وه‌یان، تیرموذی و ابن حبان له‌ئه‌بوهوره‌یره‌وه‌ (خوای لێ ڕازی بێت) ڕیوایه‌تیان كردووه‌، كه‌ پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) فه‌رمویه‌تی : « إذا قـبر الميـت أو قـال أحدكـم - أتاه ملكان أسودان أزرقان يقال لأحدهما المنكر والآخر النكـير، فيقولان ما كنت تقول في هذا الرجل، فيقول: ما كان يقول هو عبـد الله ورسوله، أشهد أن لا إله إلا الله وأن محمدا عبده ورسوله، فيقولان: قد كنا نعلم أنك تقول هذا ثم يفسح له في قبره سبعون ذرعا في سـبعين..، وإن كان منافقا قال: سمعت الناس يقولون فقلت مثله لا أدري: فيقولان: قـد كنا نعلم أنك تقول ذلك، فيقال للأرض التئمي عليه فتلتئم عليه فتختلـف أضلاعه فلا يزال فيها معذبا حتى يبعثه الله من مضجعه ذلك » [ سنن الترمذي 3 / 383 ، برقم (1071) ، وقال حديث حسن غريب والإحسان في تقرير ب صحيح ابن حبان : 7 / 386 ، برقم (3117) ] واتا‌ : كاتێك كه‌ مردوو خرایه‌ ناو گۆڕه‌وه‌، یان كه‌سێكیتان خرانه‌ ناوگۆڕه‌وه‌، دوو فریشته‌ی ڕه‌شی شین باو دێن بۆلای، یه‌كێكیان ناوی مونكیر وئه‌وی دیكه‌شیان نه‌كیر، پێی ده‌ڵێن ولێی ده‌پرسن، له‌باره‌ی ئه‌و پیاوه‌وه‌ (مه‌به‌ست پێی پێغه‌مبه‌ره‌ صلی الله علیه وسلم) چی ده‌ڵێیت ؟ ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ باوه‌ڕدار بێت له‌وه‌ڵامیاندا ده‌ڵێت : ئه‌وه‌ی ده‌یانووت كه‌ به‌نده‌ وپێغه‌مبه‌ری خوادیه‌، شاهیدی ئه‌ده‌م كه‌ هیچ په‌رستراوێكی به‌هه‌ق نییه‌ جگه‌ له‌ (الله)، وشاهیدیش ئه‌ده‌م كه‌ محمد به‌نده‌ وپێغه‌مبه‌ری خودایه‌، ئه‌مجا دوو فریشته‌كه‌ پێی ده‌ڵێن : ئێمه‌ ده‌مانزانی كه‌ تۆ هه‌ر ئه‌مه‌ ده‌ڵێیت، پاشان گۆڕه‌كه‌ی حه‌فتا باڵ به‌ حه‌فتا باڵ بۆ فراوان ده‌كه‌ن... خۆ ئه‌گه‌ر (خواپه‌نامان بدات) ئه‌و كه‌سه‌ دوو ڕوو یان (بێباوه‌ڕ بێت) له‌وه‌ڵامیاندا ده‌ڵێت : له‌خه‌ڵكی شتێكم ده‌بیست نازانم ئه‌وه‌ی ئه‌وان ده‌یانووت منیش هه‌ر ئه‌وه‌ ده‌ڵێم، ئه‌مجا دوو فریشته‌كه‌ ده‌ڵێن : ئێمه‌ ده‌مانزانی تۆ هه‌ر ئه‌مه‌ وه‌ڵامته‌، پاشان فه‌رمان ده‌كه‌ن به‌زه‌وی ئاده‌ی بیوشێره‌ به‌خۆته‌وه‌، زه‌ویش ده‌یوشێرێت به‌خۆیه‌وه‌ هه‌تاوه‌كو په‌راسووه‌كانی ده‌چن به‌ناویه‌كدا، به‌م شێوه‌یه‌ سزای ئه‌ده‌ن هه‌تا ئه‌و ڕۆژه‌ی خوای گه‌وره‌ زیندوو ده‌كاته‌وه‌ وله‌جێگاكه‌ی خۆی دێته‌ ده‌ره‌وه‌ .

دیسان ئه‌و فه‌رمووده‌یه‌ی ئه‌نه‌س (خوای لێ ڕازی بێت) كه‌ پێشتر باسمانكرد به‌ڵگه‌یه‌ له‌سه‌ر پرسیاركردنی ئه‌و دوو فریشته‌یه‌ له‌مردووه‌كانی ناوگۆڕ .

له‌كۆتاییدا ئه‌وه‌ی پێویسته‌ كه‌بیڵێن، ئه‌وه‌یه‌ واجبه‌ باوه‌ڕبوون به‌م دوو فریشته‌یه‌و وبه‌ناوه‌كانیان و به‌و وه‌صفانه‌ی كه‌ له‌باره‌یانه‌وه‌ هاتوون، له‌گه‌ڵ ئه‌و پرسیارانه‌یشی كه‌ ئاڕاسته‌ی مردووه‌كانیان ده‌كه‌ن، ئه‌مه‌ سه‌ره‌ ڕای باوه‌ڕ به‌و وه‌ڵامه‌ی كه‌ باوه‌ڕداران له‌گه‌ڵ بێباوه‌ڕ ودوو ڕووه‌كان ده‌یده‌نه‌وه‌، تا كۆتایی دێت به‌و خۆشی ونیعمه‌ته‌ی ئاماده‌كراوه‌ بۆ موسڵمانان یان به‌و سزا وناخۆشیه‌ی ئاماده‌كراوه‌ بۆ بێباوه‌ڕان، وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌فه‌رمووده‌ صه‌حیحه‌كاندا باسیان لێكراوه‌ .

زانایان ڕایان جیاوازه‌ له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی ئایا پرسیاركردنی مردووه‌كانی ناو گۆڕ تایبه‌ته‌ به‌ئوممه‌تی ئیسلامه‌وه‌، وه‌ك هه‌ندێك وای بۆچوون، یان ئه‌وه‌تانێ ئه‌م پرسیاكردنه‌ بۆ هه‌موو ئوومه‌تانی تریشه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی هه‌ندێك زانایان ڕایان وایه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی له‌ ده‌قه‌كانه‌وه‌ وه‌رده‌گیرێت ئه‌وه‌یه‌ ئه‌م پرسیاكردنه‌ی فریشته‌كان له‌مردووه‌كانی ناو گۆڕ تایبه‌ت نییه‌ به‌ ئوممه‌تی ئیسلامه‌وه‌ به‌ڵكو بۆ گشت ئوممه‌ته‌كانی تریشه‌، ئه‌مه‌یش ڕای زۆربه‌ی زۆری زانایان ولێكۆڵه‌ره‌وانی ئیسلامه‌، خوای گه‌وره‌ش زاناتره‌ .