ئیمان

] kurdish – كوردی – كردي [

موحه‌ممه‌د ئیبراهیم ئه‌لتویجری

سه‌رچاوه‌ى بابه‌ت: مختصر الفقه الإسلامي

وه‌رگێڕانی: ئیحسان بورهان الدین

پێداچونه‌وه‌ی : پشتیوان سابیر عه‌زیز

2011 - 1432

﴿ الإيمان ﴾

« باللغة الكردية »

محمد بن إبراهيم التويجري

مصدر: كتاب مختصر الفقه الإسلامي

ترجمة: إحسان برهان الدين

مراجعة: بشتيوان صابر عزيز

2011 – 1432

ئیمان

ئیمان: ئه‌وه‌یه‌ باوه‌ڕ بهێنیت به‌ خوا و فریشته‌كان و كتێبه‌كان و پێغه‌مبه‌ران و ڕۆژى دوایى، هه‌روه‌ها باوه‌ڕ بهێنیت به‌ قه‌ده‌ر به‌ خێر و شه‌ڕى.

بۆیه‌ ئیمان گوفتار و كرداره‌، گوفتاره‌ به‌ دڵ و به‌ زمان، كرداریشه‌ به‌دڵ و زمان و ئه‌ندامه‌كان، به‌ گوێڕایه‌ڵى خواى گه‌وره‌ زیادده‌كات و به‌ تاوان كردن كه‌م ده‌كات.

به‌شه‌كانى ئیمان:

(أبو هریره‌) ڕه‌زاى خواى لێبێت فه‌رموویه‌تى: پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم فه‌رموویه‌تى: (الإيْـمَانُ بِضْعٌ وَسَبْعُونَ، أَوْ بِضْعٌ وَسِتُّونَ شُعْبَةً، فَأَفْضَلُـهَا قَوْلُ لا إلَـهَ إلَّا اللهُ، وَأَدْنَاهَا إمَاطَةُ الأَذَى عَنِ الطَّرِيقِ، والحَيَاءُ شُعْبَةٌ مِنَ الإيْـمَانِ) أخرجه مسلم.

واته‌: ئیمان حه‌فتا و چه‌ند به‌شێكه‌، یان شه‌ست و چه‌ند به‌شێكه‌، چاكترینیان وتنى (لا إله إلا الله)یه‌، نزمترینیان لابردنى دڕكێكه‌ یان شتێكى ئازاربه‌خشه‌ له‌سه‌ر ڕێگا، شه‌رمیش به‌شێكه‌ له‌ ئیمان.

پله‌كانى ئیمان:

ئیمان تام و شیرینى و ڕاستى هه‌یه‌:

1- تامى ئیمان، ڕوونكراوه‌ته‌وه‌ به‌ فه‌رمووده‌ى پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم: (ذَاقَ طَعْمَ الإيْـمَانِ مَنْ رَضِيَ بِالله رَبًّا، وَبِالإسْلامِ دِيناً، وَبِمُـحَـمَّدٍ رَسُولاً) أخرجه مسلم.

واته‌: كه‌سێك چێژى له‌ ئیمان وه‌رگرتووه‌ كه‌ به‌ خواى گه‌وره‌ وه‌كو په‌روه‌ردگارێك ڕازیبووبێت و،به‌ ئیسلام وه‌كو ئایین و، به‌ موحه‌ممه‌ده‌ صلى الله علیه وسلم وه‌كو پێغه‌مبه‌ر.

پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم شیرینى ئیمانى ڕوون كردووه‌ته‌وه‌ و فه‌رموویه‌تى: (ثَلاثٌ مَنْ كُنَّ فِيْـهِ وَجَدَ حَلاوَةَ الإيْـمَانِ: أَنْ يَكُونَ اللهُ وَرَسُولُـهُ أَحَبَّ إلَيْـهِ مِـمَّا سِوَاهُـمَا، وَأَنْ يُـحِبَّ المَرْءَ لا يُـحِبُّـهُ إلا لله، وَأَنْ يَكْرَهَ أَنْ يَـعُودَ فِي الكُفْرِ كَمَا يَكْرَهُ أَنْ يُـقْذَفَ فِي النَّار) متفق علیه.

واته‌: هه‌ركه‌سێ سێ شتى تێدا به‌دى بكرێت هه‌ستى به‌ شیرینى ئیمان كردووه‌: خواى گه‌وره‌ و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى له‌ هه‌موو كه‌سێك به‌لاوه‌ خۆشه‌ویست تر بێت، هه‌ركه‌سێكى خۆش بوێت ته‌نها له‌به‌ر خوا بێت، پێشى ناخۆش بێت بۆ بێ باوه‌ڕى بگه‌ڕێته‌وه‌ وه‌كو چۆن پێى ناخۆشه‌ فڕێبدرێته‌ دۆزه‌خه‌وه‌.

2- ڕاستى ئیمانیش بۆ كه‌سێك دێته‌ دى كه‌ دڵنیایى ته‌واوو ڕاستى ئایینى هه‌بێت و هه‌ڵسێت به‌ ئه‌ركه‌كانى دیندارى له‌ڕووى خواپه‌رستن و بانگه‌واز و كۆچ كردن و پشتیوانى و جیهادكردن و ماڵ به‌خشین.

1- خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ )الأنفال :٢ـ4.

2- هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت: (وَالَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ آوَوْا وَنَصَرُوا أُولَٰئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا ۚ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ) الأنفال :٧٤.

3- هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت: (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۚ أُولَٰئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ) الحجرات :١٥.

• هیچ به‌نده‌یه‌ك ناگاته‌ ڕاستى ئیمان تاكو دڵنیا نه‌بێت له‌وه‌ى كه‌ تووشى بووه‌ نه‌ده‌بوو تووشى نه‌بوایه‌، ئه‌وه‌شى كه‌ تووشى نه‌بوو نه‌ده‌بوو كه‌ تووشى بوایه‌.

• كامڵ بوونى ئیمان:

خۆشه‌ویستى ته‌واو بۆ خوا و پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم وا پێویست ده‌كات كه‌ موسوڵمان ئه‌و كارانه‌ ئه‌نجام بدات كه‌ ئه‌وان پێیان خۆشه‌، جا ئه‌گه‌ر خۆشویستن و ڕق لێبوونى (كه‌ كرده‌وه‌ى دڵن) له‌به‌ر خوا بوو، هه‌روه‌ها به‌خشین و قه‌ده‌غه‌كردنى( كه‌ كرده‌وه‌ى جه‌سته‌ن) له‌به‌ر خوا بوو، ئه‌وه‌ به‌ڵگه‌یه‌ له‌سه‌ر كامڵى ئیمان و، ته‌واوى خۆشه‌ویستى بۆ خواى گه‌وره‌.

• به‌رزترین پله‌كانى ئیمان:

ئیمان وشه‌ و وێنه‌ و ڕاستى هه‌یه‌:

به‌رزترین پله‌كانى ئیمان بریتی یه‌ له‌ دڵنیابوون (الیقین)، چونكه‌ باوه‌ڕێكه‌ هیچ گومانێكى تێكه‌ڵ نابێت، شێوه‌كه‌شى ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌ته‌واوى دڵنیا بیت له‌وه‌ى ئه‌و شته‌ى كه‌ نایبینى له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى كه‌ له‌پیش ده‌ستدا وه‌كو یه‌كن، هه‌ركاتێك ئه‌و هه‌واڵانه‌ى خواى گه‌وره‌ باسى كردووه‌ ده‌رباره‌ى خۆى و ناو و سیفه‌ته‌كانى و فریشته‌كان و كتێبه‌كانى و پێغه‌مبه‌ره‌كانى و ڕۆژى دوایى وه‌كو حاڵه‌تێكى بینراوى پێهات، ئه‌وه‌ ئه‌وپه‌ڕى دڵنیاییه‌ و ڕاسترین دڵنیابوونه‌، به‌ ئارامگرتن و دڵنیا بوونیش پێشه‌وایه‌تى له‌ ئاییندا به‌ده‌ست ده‌هێنرێت: (وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا ۖ وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ) السجدة :٢٤

هه‌ندێك له‌ خه‌سڵه‌ته‌كانى ئیمان:

• خۆشه‌ویستى پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم:

ئه‌نه‌س ڕه‌زاى خواى لێبێت له‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى:(لا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إلَيْـهِ مِنْ وَالِدِهِ وَوَلَدِهِ وَالنَّاسِ أَجْـمَعِينَ) متفق علیه.

واته‌: كه‌سێك له‌ ئێوه‌ ئیمانى ته‌واو نابێت تاكو له‌ باوك و مناڵ و هه‌موو خه‌ڵكى به‌لایه‌وه‌ خۆشه‌ویستر نه‌بم.

• خۆشویستنى ئه‌نصار:

ئه‌نه‌س له‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى: (آيَةُ الإيْـمَانِ حُبُّ الأَنْصَارِ وآيَةُ النِّفَاقِ بُـغْضُ الأَنْصَارِ) متفق علیه.

واته‌: نیشانه‌ى ئیمان خۆشویستنى ئه‌نصاره‌كانه‌، نیشانه‌ى نیفاقیش ڕق لێبوونى ئه‌نصاره‌.

• خۆشویستنى ئیمانداران:

ئه‌بو هوره‌یره‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم فه‌رموویه‌تى: (لا تَدْخُلُوا الجَنَّةَ حَتَّى تُؤْمِنُوا، وَلا تُؤْمِنُوا حَتَّى تَـحَابُّوْا، أَوَلا أَدُلُّكُمْ عَلَى شَيْءٍ إذَا فَعَلْتُـمُوهُ تَـحَابَبْتُـمْ أَفْشُوا السَّلامَ بَيْنَكُمْ) أخرجه مسلم.

واته‌: ناچنه‌ به‌هه‌شته‌وه‌ تاكو ئیمان نه‌هێنن، ئیمانیش ناهێنن تاكو یه‌كترتان خۆش نه‌وێت، ئایا شتێكتان پیشان بده‌م ئه‌گه‌ر ئه‌نجامى بده‌ن یه‌كترتان خۆش بوێت: سه‌لام له‌ناو خۆتاندا بڵاو بكه‌نه‌وه‌.

• خۆشویستنى براى موسوڵمان:

ئه‌نه‌سى كوڕى مالیك له‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى: (لا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُـحِبَّ لأَخِيْـهِ ـ أَوْ قَالَ لِـجَارِهِ ـ مَا يُـحِبُّ لِنَفْسِهِ) متفق علیه.

واته‌: ئیمانى كه‌سێك له‌ ئێوه‌ ته‌واو نییه‌ تاكو ئه‌وه‌ى بۆ خۆى خۆشى بوێت بۆ براكه‌ى یان دراوسێكى پێى خۆش بێت.

• ڕێزگرتن له‌ دراوسێ و میوان بێ ده‌نگ بوونیش جگه‌ له‌ كارى چاكه‌دا، (ابو هریره‌) ڕه‌زاى خواى لێبێت له‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى: (مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِالله وَاليَوْمِ الآخِرِ فَلْيَـقُلْ خَيْراً أَوْ لِيَصْمُتْ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِالله وَاليَوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جَارَهُ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِالله وَاليَوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ) متفق علیه.

واته‌: هه‌ركێ باوه‌ڕى به‌ خوا و ڕۆژى دوایى هه‌یه‌، با قسه‌ى چاكه‌ بكات یان بێ ده‌نگ بێت، هه‌ركێ باوه‌ڕى به‌ خوا و ڕۆژى دوایى هه‌یه‌ با ڕێز له‌ دراوسێكى بگرێت، هه‌ركێ باوه‌ڕى به‌ خوا و ڕۆژى دوایى هه‌یه‌ با ڕێز له‌ میوانه‌كه‌ى بگرێت.

• فه‌رمان به‌ چاكه‌ و قه‌ده‌غه‌كردنى خراپه‌:

(أبو سعید الخدری) ڕه‌زاى خواى لێبێت فه‌رموویه‌تى: گوێم له‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم بوو ده‌یفه‌رموو: (مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَراً فَلْيُـغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإنْ لَـمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِـهِ، فَإنْ لَـمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِـهِ وَذَلِكَ أَضْعَفُ الإيْـمَانِ) أخرجه مسلم.

واته‌: هه‌ركێ له‌ ئێوه‌ خراپه‌یه‌كى بینى با به‌ده‌ستى بیگۆڕێت، ئه‌گه‌ر نه‌یتوانى با به‌زمانى، ئه‌گه‌ر نه‌یتوانى با به‌دڵى بیگۆڕێت، ئه‌وه‌ش لاوازترین ئیمانه‌.

• ئامۆژگارى:

(تمیم الداری) ڕه‌زاى خواى لێبێت له‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى: (الدِّينُ النَّصِيحَةُ، قُلْنَا لِـمَنْ؟ قَالَ: لله وَلِكِتَابِـهِ وَلِرَسُولِـهِ وَلَأَئِمَّةِ المسْلِـمِينَ وَعَامَّتِـهِـمْ) أخرجه مسلم.

واته‌: دین بریتى یه‌ له‌ ئامۆژگاریكردن، وتمان: بۆ كێ؟ فه‌رمووى: بۆ خوا و قورئان و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى و پێشه‌وایان و خه‌ڵكى موسوڵمانان به‌ گشتى.

• ئیمان چاكترین كرده‌وه‌یه‌:

(ابو هریره‌) ڕه‌زاى خواى لێبێت ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم پرسیارى لێكرا: أَيُّ العَمَلِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: (إيمَانٌ بِالله وَرَسُولِـهِ، قِيْلَ ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ:الجِهَادُ فِي سَبِيلِ الله، قِيلَ ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ:حَجٌّ مَبْرُورٌ) متفق علیه . واته‌: چى كرده‌وه‌یه‌ك باشتره‌؟ فه‌رمووى: باوه‌ڕ به‌ خوا و به‌ پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى، وترا، ئیتر چى؟ فه‌رمووى: جیهادركردن له‌ پێناو خواى گه‌وره‌، وترا، ئیتر چى؟ فه‌رمووى: حه‌جێكى وه‌رگیراو.

• ئیمان به‌ خوا په‌رستن زیادده‌كات و به‌ تاوان كه‌م ده‌كات:

1- خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:(هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ ۗ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا)الفتح :٤

2- هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت:(وَإِذَا مَا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ فَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ أَيُّكُمْ زَادَتْهُ هَٰذِهِ إِيمَانًا ۚ فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَزَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَهُمْ يَسْتَبْشِرُونَ) التوبة :١٢٤‌.

3- ئه‌بو هوره‌یره‌ ڕه‌زاى خواى لێبێت له‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى: (لا يَزْنِي الزَّانِي حِينَ يَزْنِي وَهُوَ مُؤْمِنٌ، وَلا يَسْرِقُ السَّارِقُ حِينَ يَسْرِقُ وَهُوَ مُؤْمِنٌ، وَلا يَشْرَبُ الخَـمْرَ حِينَ يَشْرَبُـهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ) متفق علیه.

واته‌: زیناكه‌ر له‌كاتى زینادا ئیماندار نییه‌، دزیش له‌كاتى دزى كردندا ئیماندار نییه‌، ئاره‌ق خۆریش له‌كاتى ئاره‌ق خواردنه‌وه‌دا ئیماندار نییه‌.

4- ئه‌نه‌س ڕه‌زاى خواى لێبێت له‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى: (يَـخْرُجُ مِنَ النَّارِ مَنْ قَالَ: لا إلَـهَ إلَّا اللهُ وَفِي قَلْبِـهِ وَزْنُ شَعِيرَةٍ مِنْ خَيْرٍ، وَيَـخْرُجُ مِنَ النَّارِ مَنْ قَالَ: لا إلَـهَ إلَّا اللهُ وَفِي قَلْبِـهِ وَزْنُ بُرَّةٍ مِنْ خَيْرٍ، وَيَـخْرُجُ مِنَ النَّارِ مَنْ قَالَ: لا إلَـهَ إلَّا اللهُ وَفِي قَلْبِـهِ وَزْنُ ذَرَّةٍ مِنْ خَيْرٍ)، وفي رواية: (مِنْ إيمَانٍ) مكان (مِنْ خَيْرٍ) متفق علیه.

واته‌: كه‌سێك وتبێتى (لا إله إلَّا الله) و به‌قه‌د ده‌نكه‌ جۆیه‌ك چاكه‌ له‌ دڵیدا بێت له‌ دۆزه‌خ ده‌رده‌چێت، هه‌روه‌ها كه‌سێك له‌ دۆزه‌خ ده‌رده‌چێت كه‌سێك وتبێتى (لا إله إلَّا الله) و، به‌قه‌د ده‌نكه‌ گه‌نمێك چاكه‌ له‌دڵیدا بێت هه‌روه‌ها له‌ دۆزه‌خ ده‌رده‌چێت كه‌ سێك وتبێتى (لا إله إلَّا الله) و، به‌قه‌د گه‌ردیله‌یه‌ك چاكه‌ له‌دلیدا بێت، له‌ ڕِیوایه‌تێكیشدا هاتووه‌: (من ایمان) له‌ جیاتى (من خیر).

• حوكمى كرده‌وه‌ى بێ باوه‌ڕى پێش موسوڵمان بوونى:

1- ئه‌گه‌ر بێ باوه‌ڕ موسوڵمان بوو دواتریش خه‌ریكى چاكه‌ كردن بوو، خواى گه‌وره‌ له‌ خراپه‌كانى خۆش ده‌بێت، وه‌كو فه‌رموویه‌تى: (قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ مَا قَدْ سَلَفَ وَإِنْ يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ) الأنفال :٣٨.

2- له‌سه‌ر كرده‌وه‌ چاكه‌كانیشى پاداشت ده‌ردرێته‌وه‌، وه‌كو جێگر بووه‌ له‌ (حكیم بن حزام)ه‌وه‌ ڕه‌زاى خواى لێبێت كه‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم فه‌رموویه‌تى: (أرأيــتَ أموراً كنتُ أَتَـحَنَّثُ بها في الجاهلية هل لي فيها من شيء؟ فقال له رسول الله صلى الله علیه وسلم: أَسْلَمْتَ عَلَـى مَـا أَسْلَفْتَ مِنْ خَيْرٍ) متفق علیه.

واته‌: ئاگادارم بكه‌ره‌وه‌ ده‌رباره‌ى هه‌ندێ خواپه‌رستن كه‌ له‌ سه‌رده‌مى نه‌فامیدا ئه‌نجامم ده‌دا، ئایا هیچم لێ ده‌ست ده‌كه‌وێت، پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم فه‌رمووى: له‌سه‌ر كارى چاكه‌ى ڕابوردووت موسوڵمان بوویته‌.

3- هه‌ركه‌سیش موسوڵمان بێت و خراپه‌بكات له‌و حاڵه‌ته‌دا به‌خراپه‌ى كۆن و نوێ سزا ده‌درێت، وه‌كو پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم فه‌رموویه‌تى: (مَنْ أَحْسَنَ فِي الإسْلامِ لَـمْ يُؤَاخَذْ بِمَا عَمِلَ فِي الجَاهِلِيَّةِ، وَمَنْ أَسَاءَ فِي الإسْلامِ أُخِذَ بِالأَوَّلِ وَالآخِرِ) متفق علیه.

واته‌: هه‌ركێ له‌ ئیسلامدا چاكه‌ بكات چاوپۆشى لێ ده‌كرێت سه‌باره‌ت به‌ كرده‌وه‌كانى سه‌رده‌مى نه‌فامى، هه‌ركه‌سیش له‌كاتى موسوڵمان بوونیدا خراپه‌ بكات له‌به‌ر تاوانى سه‌ره‌تا و كۆتایى سزا ده‌درێت.

كۆڵه‌كه‌كانى ئیمان

كۆڵه‌كه‌كانى ئیمان شه‌شن، هه‌مووشیان له‌ فه‌رمووده‌ى جبریل دا سه‌لامى خواى لێبێت باسكراون، كاتێك پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم فه‌رموویه‌تى: (أَنْ تُؤْمِنَ بِالله، وَمَلائِكَتِـهِ، وَكُتُبِـهِ، وَرُسُلِـهِ، وَاليَوْمِ الآخِرِ، وَتُؤْمِنَ بِالقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ) متفق علیه.

واته‌: باوه‌ڕبهێنن به‌ خوا و فریشته‌كان و كتێبه‌كان و پێغه‌مبه‌ران و ڕۆژى دوایى و باوه‌ڕ به‌ قه‌ده‌ر بهێنێت له‌ڕووى چاكه‌ و خراپه‌وه‌.

• به‌هێزى په‌یوه‌ندى ئیمان:

په‌یوه‌ندى ئیمان به‌ ڕه‌هایى به‌هێزترین په‌یوه‌ندییه‌، هه‌ر به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ بووه‌ته‌ هۆكارى په‌یوه‌ندى له‌نێوان په‌روه‌ردگار و به‌نده‌كانى و ئاسمان و زه‌وى و ئوممه‌ت و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى پێكه‌وه‌ به‌ستووه‌ته‌وه‌، هه‌روه‌ها بووه‌ته‌ هۆكارى په‌یوه‌ندى له‌نێوان ئاده‌میزاده‌كان له‌سه‌ر زه‌وى و، فریشته‌كان و جنۆكه‌كان… هه‌روه‌ها له‌نێوان دونیا و دواڕۆژدا.

هه‌ر له‌و پێناوه‌شدا خواى گه‌وره‌ ئاسمانه‌كان و زه‌وى و ئه‌وه‌شیان كه‌ تێدایه‌، هه‌روه‌ها به‌هه‌شت و دۆزه‌خى درووست كردووه‌.

هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌شه‌ خواى گه‌وره‌ پشتیوانى ئیماندارانه‌ و، پێغه‌مبه‌رانى ڕه‌وانه‌ كردووه‌ و، كتێبه‌كانى دابه‌زاندووه‌ و جیهادى وه‌كو شه‌رع داناوه‌.

خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: (اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ ۖ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ ۗ أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ) البقرة :٢٥٧‌.